یکی از مشکلات رایجی که بسیاری از بانوان در هر سنی، به خصوص در دوران یائسگی، با آن مواجه هستند، خشکی واژن یا آتروفی است. این بیماری شایع با افزایش سن و تغییرات هورمونی بروز می کند. دیواره های واژن در زنانی که با مشکل خشک شدن واژن مواجهند، به علت عدم کلاژن سازی در ناحیه تناسلی، نازک و ظریف می شود. اما خشکی واژن چه مشکلاتی را به همراه دارد و درمان آن چیست؟ برای درمان قطعی خشکی واژن به کدام متخصص زنان و زایمان مراجعه کنیم؟ آیا راهی برای پیشگیری از بروز آتروفی واژینال وجود دارد؟ با ما در این مقاله همراه باشید تا به بررسی بیشتر این بیماری زنان بپردازیم.
خشکی واژن چیست؟
خشکی واژن اختلالی است که در آن، دیواره واژن نازک شده و دچار التهاب می شود. کاهش هورمون استروژن و بروز بیماری های عفونی زنان در ناحیه دستگاه تناسلی سبب خشکی واژن می شود.
در حالت طبیعی، در دهانه واژن مایعی ترشح می شود که موجب لغزندگی و مرطوب شدن آن می شود. این مایع ترشح شده، در روند رابطه جنسی باعث تسهیل دخول، کاهش درد و سوزش برای زنان می شود. به همین دلیل زنانی که از عارضه خشکی واژن رنج می برند، متاسفانه درد قابل توجهی را حین رابطه جنسی تجربه می کنند. به همین دلیل نیاز است تا با مراجعه به بهترین متخصص زنان به درمان این مشکل پرداخت. خوشبختانه با پیشرفت علم پزشکی زنان در حوزه زیبایی و درمانی می توان این عارضه را با روش های مختلفی درمان کرد که در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.
مهم ترین علل خشکی واژن
مهم ترین سوالی که از سوی زنان مبتلا مطرح می شود این است که چرا دچار خشکی واژن می شویم و علت بروز این مشکل چیست؟ پاسخ کوتاه و کلی به این سوال، کاهش هورمون استروژن است. اما عللی که سبب می شوند هورمون استروژن کاهش پیدا کند، مختلف و متعدد هستند.
زنان در دوران باروری و بعد از سن بلوغ که در فواصل زمانی معینی قاعدگی را تجربه می کنند، مهم ترین هورمونی که سبب تنظیم عادت ماهیانه شان می شود، هورمون استروژن است. پس از این که زنان وارد دوران یائسگی می شوند، میزان ترشح این هورمون به کمترین میزان می رسد. در نتیجه دچار خشکی واژن می شوند. دیواره واژن به علت خشکی، نازک، بدون رطوبت و بدون خاصیت ارتجاعی می شود. به همین دلیل، درد قابل توجهی را در حین برقراری رابطه جنسی تجربه می کنند. این مشکل با خارش و التهاب نیز همراه است. مهم ترین دلایلی که باعث کاهش هورمون استروژن می شوند، عبارتند از:
- ورود به دوره یائسگی و تغییرات هورمونی
- زایمان
- شیردهی
- شیمی درمانی
- رادیوتراپی
- تخلیه تخمدان ها
- استفاده از دارو های ضد استروژن
- دوش واژینال
- استرس
- استفاده از برخی داروها: برای مثال کسانی که برای بهبود سرماخوردگی از داروی دیفن هیدارمین استفاده می کنند، به طور موقتی دچار خشکی واژن می شوند. از سوی دیگر داروهای ضد افسردگی نیز تاثیر مستقیمی در کاهش ترشحات واژن و نیز کاهش میل جنسی افراد دارند.
- کاهش وزن های خیلی شدید و مصرف داروهایی که باعث کاهش وزن می شوند؛
- مصرف مواد مخدر دارای آمفتامین مانند گل (ماریجوانا)؛
- مصرف دخانیات: مصرف سیگار و سایر مواد مخدر از جمله دلایلی است که در یائسگی زودرس زنان نقش اساسی دارد. به همین دلیل شاهد هستیم که زنان با تجربه یائسگی زودرس، دچار خشکی واژن نیز می شوند.
- استفاده از کاندوم زمان برقراری رابطه جنسی: در زنانی که هنگام برقراری رابطه جنسی کاندوم استفاده می کنند، احتمال این که به خشکی واژن دچار شوند، بسیار زیاد است.
- نوشیدن الکل نیز در بروز اختلالات هورمونی از جمله اختلال در ترشح و میزان هورمون استروژن نقش دارد.
- انجام فعالیت های ورزشی سنگین: زنانی که به مدت طولانی فعالیت های ورزشی سنگینی را انجام می دهند، به دلیل تغییرات هورمونی، معمولاً با مشکل خشکی واژن مواجه می شوند.
- نقص سیستم ایمنی
علائم و نشانه های خشکی واژن
در ابتدا یادآور می شویم که علائم این عارضه مختلف و متعدد است و اغلب زنان همه علائم را تجربه نمی کنند. از سوی دیگر، برخی از افراد حتی علامت و نشانه ای را در خود مشاهده نخواهند کرد. بنابراین نباید تصور کنید که اگر به خشکی واژن مبتلا باشید، تمامی علائم در شما ظاهر خواهند شد. مهم ترین نشانه هایی که در اثر خشکی واژن بروز پیدا می کنند عبارتند از:
- درد: زنانی که دچار خشکی واژن هستند، در حین فعالیت هایی همچون نشستن، ایستادن و ورزش کردن دردهایی با شدت متفاوت را تجربه می کنند. به همین دلیل خشکی واژن می تواند در انجام فعالیت های عادی و روزمره تاثیر بگذارد و انجام آن ها را با مشکل روبرو کند.
- التهاب واژن
- خارش واژن
- بروز عفونت: زنانی که به خشکی واژن مبتلا هستند احتمال بروز عفونت در دستگاه تناسلی و مجاری ادراری شان افزایش پیدا می کند.
- سوزش واژن
- کاهش ضخامت لبه های بیرونی واژن
- تکرر ادرار
- تجربه درد و خونریزی هنگام رابطه جنسی
- مشاهده ترشحات غیر طبیعی از دهانه واژن
- کاهش میل جنسی: اختلالات هورمونی و همچنین دردهایی که زنان هنگام رابطه جنسی تجربه می کنند، سبب می شود که نسبت به برقراری رابطه جنسی بی میل شوند.
- احساس تنگی دهانه واژن: دهانه واژن بر اثر خشکی واژن حالت الاستیسیته خود را از دست می دهد. به دلیل از بین رفتن حالت کشسانی دهانه واژن، زنان حین رابطه جنسی دردهای شدید و سوزش را تجربه می کنند. به همین دلیل در شرح حال که به متخصص معالج خود ارائه می دهند ابراز می کنند که واژن تنگ شده و امکان دخول از بین رفته است.
خشکی واژن علاوه بر این که به لحاظ جسمانی تاثیر می گذارد تاثیرات روانی نیز بر زنان دارد. این مشکل موجب کاهش کیفیت رابطه جنسی و در نهایت موجب کاهش اعتماد به نفس زنان خواهد شد.
آتروفی واژن چگونه تشخیص داده می شود؟
زمانی که برای درمان مشکل خشکی واژینال به بهترین متخصصین زنان مراجعه می کنید، وی ابتدا با شرح حال گیری به بررسی تمامی علائمی می پردازد که تجربه کرده اید. سپس با معاینات تکمیلی می تواند وضعیت واژن شما را مشاهده کند. در نهایت تشخیص های نهایی ارائه خواهد شد.
البته در مواردی نیاز است تست پاپ اسمیر، آزمایش ادرار و آزمایش هورمون نیز تجویز شود. انجام این آزمایش ها بهترین گزینه برای اطمینان یافتن از ابتلا به این بیماری است.
راه های درمان خشکی واژن
روش های درمانی مختلفی برای خشکی واژن وجود دارد و هر کدام از روش ها بر اساس میزان شدت و خفیف بودن و یا سایر شرایط مانند سن بیمار و وضعیت جسمانی او انتخاب می شود. از مهم ترین روش های درمانی برای بهبود وضعیت خشکی واژن می توان موارد زیر را نام برد:
استفاده از ژل های لوبریکانت
ژل های لوبریکانت از اولین گزینه های درمانی برای زنان محسوب می شوند. با استفاده از این ژل ها می توانید دیواره بیرونی واژن را مرطوب کنید. مرطوب شدن دیواره در کاهش دردهای ناشی از نزدیکی نقش مهمی ایفا کند. البته میزان استفاده و تعداد دفعات مصرف از ژل لوبریکانت از سوی دکتر زنان تعیین می شود تا با عارضه های منفی دیگری مواجه نشوید.
استروژن واژینال
استروژن واژینال در بین روش های درمان خشکی واژن، موثرترین روش برای درمان محسوب می شود. در این روش با استفاده از حلقه استرینگ، کرم و نیز قرص استروژن می توانند کاهش هورمون استروژن را جبران کنند. با این روش، استروژن لازم بدن از طریق جریان خون جذب می شود و تمامی عارضه های ناشی از خشکی واژن بهبود پیدا می کند.
نحوه استفاده از حلقه استرینگ
این حلقه که به عنوان حلقه مهبلی نیز شناخته می شود، از انعطاف بالایی برخوردار است و باید به آرامی داخل واژن قرار بگیرد. با قرار گرفتن این حلقه در داخل واژن، استروژن بیشتری ترشح خواهد شد.
قرص واژینال واژیفم
قرص واژیفم در مدت زمان محدودی در داخل واژن قرار داده می شود. این روش درمانی تا زمانی ادامه می یابد که بهبودی حاصل شود و دیگر نیازی به ادامه روند درمان وجود نداشته باشد.
کرم استروژن
همانطور که از نام آن مشخص است، کرم استروژن حاوی استروژن است. این محصول در هفته چند نوبت و بر اساس تشخیص پزشک در داخل واژن قرار داده می شود. بنابراین نباید تصور کنید که مجوز خود درمانی دارید. بلکه هر فردی با توجه به شرایطی که تجربه می کند باید تعداد دفعات انجام این روش درمانی برایش بررسی شود تا در نهایت روند درمانی با موفقیت پیش رود.
کربوکسی تراپی واژن
در کربوکسی تراپی با تزریق گاز دی اکسید کربن می توان بسیاری از عارضه های منفی از جمله خشکی واژن را درمان نمود. این روش جوانسازی واژن و ترمیم بافت های آن را به همراه دارد.
اوزون تراپی واژن
اوزون تراپی نیز یکی دیگر از دیگر راهکارهای کارآمد در جهت درمان خشکی واژن است که به کمک گاز اوزون انجام می شود.
لیزر واژینال
لیزرها از جمله لیزر مونالیزا تاچ در طول چند ساله اخیر بهترین ابزار در حوزه درمانی و پزشکی بوده اند که توانسته اند با موفقیت بسیاری که حاصل می کنند در مراکز درمانی و زیبایی مختلف بکار گرفته شوند. خشکی واژن نیز از دیگر عارضه هایی است که می توان با استفاده از لیزرها درمان کرد. مزیت لیزر درمانی برای خشکی واژن این است که روشی کم تهاجمی است، در نتیجه موجب بروز عارضه منفی خاصی نخواهد شد.
انجام رابطه جنسی به طور منظم و در فواصل زمانی مشخص
در کوتاه مدت ممکن است که دردهایی را در حین رابطه جنسی تجربه کنید. اما در صورتی که یک برنامه منظم داشته باشید می توانید به بهبودی وضعیت واژینال کمک کنید. در واقع رابطه جنسی نوعی محرک در جهت افزایش میزان ترشحات واژینال از جمله هورمون استروژن می گردد و خشکی واژن برطرف خواهد شد.
مراقبت های ضروری برای زنان مبتلا به خشکی واژن
زنانی که دچار خشکی واژن هستند باید در طول روند درمانی مراقبت هایی را داشته باشند تا روند درمان بهتر پیش رود و شانس موفقیت و نتیجه دهی در درمان آن ها افزایش یابد.
مثلا:
- انجام ورزش به صورت مداوم و طبق برنامه مشخص
- استفاده از آب و مایعات به میزان لازم
- استراحت داشتن به میزان کافی
- قرار دادن میوه جات و سبزیجات در برنامه غذایی روزانه؛ میوه ها و سبزی های مختلف تاثیر چشمیگری در تغییرات هورمونی افراد دارند. به همین دلیل برای بهبود وضعیت هورمون استروژن می توان از این مواد غذایی استفاده کرد.
- استفاده از ویتامین ای به اندازه کافی؛ البته نباید به طور خودسرانه از ویتامین ای استفاده کنید. بنابراین در خصوص میزان مصرف ویتامین ای با پزشک تان مشورت کنید تا تجویز های لازم به شما انجام شود.
- برای شستشوی واژن از مصرف انواع شویندهای واژینال به طور خودسرانه پرهیز کنید. در این زمینه با متخصصین مشورت داشته باشید تا بهترین شوینده ها و محلول ها برای شستشوی ناحیه تناسلی شما تجویز شود.
نتیجه گیری
توصیه می کنیم در صورتی که با علائم و نشانه های خشکی واژن مواجه هستید، در اسرع وقت به بهترین متخصصین زنان مراجعه کنید. زیرا هر چه روند درمان سریع تر آغاز شود، می توان به موفقیت روند درمان امیدوار تر بود. از سوی دیگر این نکته را در خاطر داشته باشید که روند درمان باید صرفاً تحت نظر بهترین متخصصین زنان در تهران انجام شود. نباید تصور کنید با کسب اطلاعاتی جزئی می توانید خودتان به خود درمانی بپردازید. زنان مختلف شرایط جسمانی متفاوت را تجربه می کنند. بنابراین روش های درمانی متناسب با وضعیت آن ها مختلف است. در مواردی گزارش شده است که زنان با انجام خودسرانه روش های درمانی خشکی واژن با مشکلات عدیده ای مواجه شدند که جبران آن ها دشوار بوده است.